BIP - URZĄD GMINY W OSIĘCINACH

Ogólna charakterystyka gminy

Gmina Osięciny położona jest w południowej części województwa kujawsko – pomorskiego. Pod względem administracyjnym należy do powiatu radziejowskiego. Gmina zajmuje powierzchnię około 123 km2 (12312 ha) i należy do gmin średniej wielkości wśród gmin wiejskich w województwie kujawsko - pomorskim. Wydzielono tu 31 sołectw (Bartłomiejowice, Bełszewo, Bełszewo-Kolonia, Bilno, Bodzanówek, Borucin, Borucinek, Jarantowice, Karolin, Kościelna Wieś, Krotoszyn, Lekarzewice, Leonowo, Nagórki, Osięciny, Osięciny Wieś, Osłonki, Pieńki Kościelskie, Pilichowo, Pocierzyn, Powałkowice, Ruszki, Samszyce, Sęczkowo, Szalonki, Ujma Mała, Wola Skarbkowa, Zagajewice, Zblęg, Zielińsk, Żakowice) w skład których wchodzą ponadto miejscowości: Borucin Kolonia, Konary, Latkowo, Osięciny-Probostwo, część wsi Osięciny, Pułkownikowo, Witoldowo, Włodzimierka, Zagaj.
Gmina graniczy:
• od północy z gminą Zakrzewo i Bądkowo (powiat aleksandrowski),
• od wschodu z gminą Brześć Kujawski i Lubraniec (powiat włocławski),
• od południa z gminą Topólka i Bytoń (powiat radziejowski),
• od zachodu z gminą Radziejów i gminą Dobre (powiat radziejowski).
Ludność faktycznie zamieszkała w gminie Osięciny wg stanu na 31.12.2016 r. wynosiła 7778 osób. Średnia gęstość zaludnienia wynosiła około 63 osoby/km2.
Przez teren gminy, ze wschodu na zachód, przebiega droga publiczna kategorii krajowej nr 62 Strzelno-Anusin. Pozostałe drogi to drogi publiczne kategorii wojewódzkiej, powiatowej i gminnej oraz drogi wewnętrzne.

Rysunek 1 Położenie gminy Osięciny na tle województwa kujawsko-pomorskiego i powiatu radziejowskiego

Potencjał demograficzny

Gminę Osięciny wg danych GUS na dzień 31.12.2016 r. zamieszkiwało 7 778 osób, co stanowiło 18,9% ludności powiatu radziejowskiego. W ostatnich latach obserwowane jest stałe zmniejszanie się liczby ludności w gminie, co przedstawiono na poniższym rysunku.

Rysunek 2 Zmiany liczby ludności w gminie Osięciny w latach 2010-2016

Rozkład ludności na terenie gminy Osięciny przedstawia rysunek 3, a stan i zmiany liczby ludności w poszczególnych miejscowościach tabela nr 1.

Tabela 1 Ludność (mieszkańcy stali) w poszczególnych miejscowościach gminy Osięciny wg stanu na 31.12.2016 r.

Rysunek 3 Rozmieszczenie i zmiany liczby ludności w gminie Osięciny

Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie w wodę

Gmina Osięciny zaopatrywana jest w wodę do picia z 3 gminnych ujęć wody posiadających udokumentowane zasoby.
Ujęcie wody Kościelnej Wsi o zasobach eksploatacyjnych 164 m3/h, pobór wody 1000 m3/dobę.
Usytuowane jest na działkach o nr ewidencyjnych 175/32 i 175/28. Ujęcie pracuje w układzie dwustopniowego pompowania wody i zaopatruje sołectwa: Kościelna Wieś, Witoldowo, Pilichowo, Bełszewo Wieś, Bełszewo Kolonia, Bilno, Ujma Mała, Nagórki, Ruszki, Zielińsk, Pocierzyn, Bodzanówek, Szalonki, Bartłomiejowice, Krotoszyn, Zagajewice, Osłonki, Zblęg, Wola Skarbkowa, Żakowice, Lekarzewice, Leonowo i Sęczkowo.
Ujęcie wody Osięciny o zasobach eksploatacyjnych 76 m3/h, pobór wody1500 m3/dobę.
Usytuowane jest na działkach o nr ewidencyjnych 612/2 i 612/4. Ujęcie pracuje w układzie dwustopniowego pompowania wody i zaopatruje sołectwa: Osięciny, Karolin, Osięciny Wieś.
Ujęcie wody w Latkowie o wydajności 53 m3/h, pobór wody 300 m3/dobę.
Usytuowane jest na działkach o nr ewidencyjnych 71/6. Ujęcie pracuje w układzie dwustopniowego pompowania wody i zaopatruje sołectwa: Jarantowice, Borucin, Borucinek i Samszyce.
Dla ujęcia wody w Kościelnej Wsi sporządzony został „dodatek nr 3 do dokumentacji hydrogeologicznej (1975 i 1980 r.) zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędowych na terenie ujęcia gminnego w miejscowości Kościelna Wieś (obręb ewidencyjny Włodzimierka) ustalający obszar zasobowy ujęcia”, zatwierdzony decyzją Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 24.01.2017 r., znak: ŚG-V-7431.91.2016. Wyznaczony obszar zasobowy posiada powierzchnię ok. 3,4 m2. Jego zasięg ułatwi Gminie Osięciny właściwe opiniowanie lokalizacji otworów studziennych projektowanych w sąsiedztwie ujęcia.
Dla przedmiotowych ujęć nie zostały ustanowione w drodze aktu prawa miejscowego oraz decyzji strefy ochronne obejmujące tereny ochrony pośredniej. Do rezygnacji z wyznaczenia terenu ochrony pośredniej przedmiotowych ujęć oraz do ograniczenia strefy ochronnej tylko do terenu ochrony bezpośredniej upoważniły warunki geologiczne i hydrogeologiczne.
Na terenie stref ochrony bezpośredniej obowiązują następujące warunki jej utrzymania:
➢ teren ochrony bezpośredniej obejmuje grunty, na których usytuowane jest ujęcie, ograniczony jest ogrodzeniem stacji uzdatniania,
➢ teren ochrony bezpośredniej ujęcia jest ogrodzony i oznakowany zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 maja 2004r. w sprawie wzorów tablic informacyjnych o strefie ochronnej ujęcia wody (Dz. U. nr 136, poz. 1457 z późn. zm.). W obszarze tym zabronione jest użytkowanie gruntów do celów niezwiązanych z eksploatacją ujęcia,
➢ na terenie ochrony bezpośredniej ujęcia wody należy:
- odprowadzać wody opadowe w sposób uniemożliwiający przedostawanie się ich do urządzeń służących do poboru wody,
- zagospodarować teren zielenią,
- odprowadzać poza granicę terenu ochrony bezpośredniej ścieki z urządzeń sanitarnych, przeznaczonych do użytku osób zatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody,
- ograniczyć do niezbędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody,
➢ na terenie ochrony bezpośredniej ujęcia wody nie wolno składować materiałów grożących skażeniu wód podziemnych.
Gmina posiada wystarczające zasoby wodne dla zaopatrzenia swoich mieszkańców w wodę. Dobrze rozwinięta jest sieć wodociągowa. Z analizy zasięgu sieci systemu gminnych wodociągów wynika, że na terenie gminy istnieją pojedyncze tereny poza zasięgiem obsługi sieci wodociągowej, wymagające rozbudowy sieci. Dotyczy to rejonów, gdzie zabudowa mieszkaniowa znajduje się w stanie rozproszonym, głównie na obrzeżach gminy. Niezbędna jest rozbudowa systemu wodociągowego dla uzyskania jakości wody dostarczanej odbiorcom zgodnej z przepisami krajowymi i UE, zapewnienie ciągłości i dostępności usług zaopatrzenia w wodę.

Rysunek 4 Ujęcia wody i ich rejony obsługi

Łączna długość sieci wodociągowych na terenie gminy liczyła na koniec 2016 r. 217,3 km i można stwierdzić, że utrzymuje się na tym samym poziomie od dziesięciu lat (wzrost o 3,2 km).

Średnia zwodociągowania dla gminy Osięciny wynosi 99,7% i jest ona wyższa od średniej dla powiatu radziejowskiego, województwa kujawsko-pomorskiego jak i kraju. W ciągu dziesięciu ostatnich lat zwodociągowanie gminy wzrosło o 9,3 punktu procentowego.

Gospodarka ściekowa

Uchwałą nr XXIV/440/16 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 26 września 2016 r. wyznaczono aglomerację Osięciny o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) 3267 z oczyszczalnią ścieków zlokalizowaną w miejscowości Osięciny, której obszar obejmuje część miejscowości Osięciny oraz części wsi: Osięciny Wieś, Latkowo, Jarantowice z terenu gminy Osięciny.
Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków, o przepustowości Qdmax = 800m3/dobę, Qdśrednie = 700m3/dobę, zlokalizowana jest na dz. nr ewid. 588/1 w obrębie Osięciny. Oczyszczalnia nie jest w pełni wykorzystana.
Przedmiotowa oczyszczalnia zlokalizowana jest w zlewni rzeki Zgłowiączki. Eksploatacja oczyszczalni oraz zrzut ścieków oczyszczonych do rowu melioracyjnego GP-C (ziemi) odbywa się na podstawie wydanego pozwolenia wodnoprawnego – decyzja Nr O.T.I.6223-17/10 Starosty Radziejowskiego z dnia 11 czerwca 2010 r. z późn. zm., obowiązującego do dnia 15 maja 2020 r.
Ilość ścieków kierowanych do oczyszczalni ścieków wynosi 284 m3/d, z czego 2,7 m3/d stanowią ścieki dowożone (zarówno z terenu aglomeracji, jak również spoza obszaru aglomeracji), 64,9 m3/d – ścieki pochodzące z przedsiębiorstwa usługowego wytwarzającego ścieki o charakterze przemysłowym oraz obiektów użyteczności publicznej. Jakość oczyszczonych ścieków odprowadzanych z oczyszczalni ścieków do odbiornika spełnia wymagania rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jaki należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1800).

W 2016 r. siecią kanalizacyjną odprowadzono 79,0 dam3 ścieków.

Długość istniejącej na terenie aglomeracji sieci kanalizacyjnej wynosi 27,8 km, w tym 20,8 km to kanalizacja grawitacyjna; 7,0 km to kanalizacja tłoczna.

Do istniejącej sieci kanalizacyjnej na koniec 2016 r. podłączonych było 2 944 mieszkańców.

Na terenie gminy jest wiele miejscowości o rozproszonej zabudowie, na terenie których wykonanie sieci kanalizacyjnych nie ma ekonomicznego uzasadnienia. W tej sytuacji możliwym do realizacji rozwiązaniem mogą być małe przydomowe oczyszczalnie ścieków. Na terenie gminy Osięciny, według stanu na koniec 2016 r., funkcjonują 573 przydomowe oczyszczalnie ścieków: 12 w miejscowości Bilno, 7 w miejscowości Ujma Mała, 29 w miejscowości Ruszki, 21 w miejscowości Pocierzyn, 18 w miejscowości Nagórki, 29 w miejscowości Sęczkowo, 13 w miejscowości Włodzimierka, 24 w miejscowości Kościelna Wieś, 10 w miejscowości Witoldowo, 10 w miejscowości Pieńki Kościelskie, 23 w miejscowości Krotoszyn, 10 w miejscowości Bodzanówek, 9 w miejscowości Szalonki, 24 w miejscowości Pilichowo, 6 w miejscowości Leonowo, 31 w miejscowości Wola Skarbkowa, 15 w miejscowości Zagajewice, 15 w miejscowości Lekarzewice, 9 w miejscowości Konary, 19 w miejscowości Osłonki, 7 w miejscowości Zblęg, 16 w miejscowości Żakowice, 9 w miejscowości Karolin, 15 w miejscowości Zielińsk, 7 w miejscowości Pułkownikowo, 22 w miejscowości Bartłomiejowice, 41 w miejscowości Bełszewo, 13 w miejscowości Jarantowice, 12 w miejscowości Samszyce, 44 w miejscowości Borucin, 15 w miejscowości Powałkowice, 43 w miejscowości Borucinek i 20 w miejscowości Osięciny. 12 przydomowych oczyszczalni ścieków usytuowanych jest w obszarze aglomeracji kanalizacyjnej.
Gmina Osięciny wspiera ich budowę, szczególnie w miejscach rozproszonej zabudowy, gdzie nie ma możliwości włączenia do gminnej kanalizacji, a realizacja sieci kanalizacyjnej jest ekonomicznie nieopłacalna. Rada Gminy Osięciny w dniu 12 kwietnia 2010 r. podjęła Uchwałę Nr XXXIII/225/2010 o zasadach budowy i finansowania przydomowych oczyszczalni ścieków. Gmina stara się również kontrolować właściwe opróżnianie oraz eksploatację zbiorników wchodzących w skład przydomowych oczyszczalni ścieków.

Wskaźnik skanalizowania do zwodociągowania na terenie gminy wynosi około 32,9% co oznacza, że na każdych 100 osób korzystających z sieci wodociągowej 33 osoby korzystają z sieci kanalizacyjnej.

Średnia skanalizowania dla gminy Osięciny wynosiła 37,9% i jest ona nieznacznie niższa od średniej dla powiatu radziejowskiego lecz prawie dwukrotnie niższa od średniej dla województwa kujawsko-pomorskiego i kraju.

Zaopatrzenie w energię elektryczną

Przez teren gminy przebiega linia elektroenergetyczna najwyższych napięć 220 kV relacji Toruń Elana – Włocławek Azoty Dla ww. linii elektroenergetycznej wynikają konsekwencje przestrzenne w postaci zajęcia terenu - wymagany jest pas technologiczny o szerokości 50 m (po 25 m od osi linii w obu kierunkach).
Zaopatrzenie gminy Osięciny w energię elektryczną oparte jest na dostawach Zakładu Energetycznego Energa-Operator S.A. Oddział w Toruniu.
Źródłem zasilania gminy Osięciny w energię elektryczną jest GPZ 110/15 kV w Lubrańcu, Piotrkowie Kujawskim i Radziejowie.
Zasilanie gminy w energię elektryczną odbywa się poprzez sieć rozdzielczą, wyprowadzonych z GPZ napowietrznych linii elektroenergetycznych SN 15 kV zasilających stacje transformatorowe SN/15 kV i dalej poprzez sieć rozdzielczą linii nn 0,4 kV. Rozwój sieci elektroenergetycznej będzie następował w oparciu o rezerwy istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej oraz budowę nowych linii w zależności od potrzeb gminy i możliwości finansowych gestora sieci.
Dla linii napowietrznych SN wynikają konsekwencje przestrzenne w postaci zajęcia terenu (pas technologiczny) – 13 m (po 6,50 m od osi linii w obu kierunkach).

Odnawialne źródła energii

Nie ma jednoznacznej definicji, która charakteryzowałaby czym są odnawialne źródła energii. W Ustawie Prawo Energetyczne jest napisane, że odnawialne źródła energii to: "źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych".
Farmy wiatrowe są obcym elementem w polskim krajobrazie, choć z uwagi na wzrost zapotrzebowania na energię odnawialną coraz bardziej powszechnym.
Na terenie gminy Osięciny zlokalizowanych jest 7 elektrowni wiatrowych zgodnie z poniższą tabelą:

Tabela 25 Elektrownie wiatrowe na terenie gminy Osięciny

Są to małe elektrownie wiatrowe starego typu powstałe w latach 2006-2008.
Na terenie gminy Osięciny nie występują instalacje oparte o inne odnawialne źródła energii. Pomimo posiadania, z racji prowadzonej gospodarki rolnej, dużych zasobów biomasy (roślinnej, odchodów zwierzęcych i innych odpadów organicznych) nie została tu zlokalizowana żadna biogazownia.

Zaopatrzenie w gaz

Przez teren gminy Osięciny przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia systemu krajowego (ciśnienie nominalne 8,4 MPa) Dn 700 relacji Gustorzyn – Mogilno, którego długość na terenie gminy Osięciny wynosi 13,04 km.
Przebiegający przez obszar gminy gazociąg jest ograniczeniem dla różnych form zagospodarowania terenu. Możliwość lokalizowania zabudowy w jego pobliżu regulują przepisy odrębne19. Strefa kontrolowana z zakazem zabudowy, od osi gazociągu, wynosi od 30m dla wolnostojących budynków niemieszkalnych, 50m budynków mieszkalnych zabudowy jedno= i wielorodzinnej do 75m dla obiektów zakładów przemysłowych.
Na terenie gminy nie występuje sieć gazowa dystrybucyjna, w związku z powyższym nie została rozwinięta gospodarka gazem przewodowym. W gospodarstwach domowych używany jest gaz bezprzewodowy.

Gospodarka odpadami

Zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia, zdrowia ludzi i ochronę środowiska określa ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 1987 z późn. zm.). Odpady unieszkodliwiane są w ramach Regionu Gospodarki Odpadami Komunalnymi (region 3 południowy) z regionalnymi instalacjami przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) w Machnaczu (gmina Brześć Kujawski), Inowrocławiu (gm. Inowrocław), Służewie (gm. Aleksandrów Kujawski). RIPOK te wyposażone są w instalacje do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, instalacje do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów; instalacje do składowania odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych.

Na terenie gminy, w miejscowości Osięciny zlokalizowany jest Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.
W miejscowości Borucin znajduje się zrekultywowane już składowisko odpadów komunalnych.

Zaopatrzenie w ciepło

Zaopatrzenie gminy w ciepło oparte jest na indywidualnych źródłach ciepła i kotłowniach osiedlowych i zakładowych. Urządzenia te emitują do atmosfery SO2, NO2, CO w ilościach, które dla pojedynczego pieca czy kuchni wydają się znikomo małe, ale bardzo uciążliwe ze względu na bezpośredniość oddziaływania.
Urządzenia grzewcze należy modernizować poprzez zainstalowanie paliw o niskim stopniu emisji zanieczyszczeń (paliwa ekologiczne).

Telekomunikacja i teleinformatyka

Gmina Osięciny posiada rozbudowaną sieć infrastruktury telekomunikacyjnej telefonii stacjonarnej. W ostatnich latach nastąpił bardzo szybki rozwój sieci telefonii komórkowej, powstały stacje bazowe telefonii komórkowej.
Na terenie gminy znajdują się 3 stacje bazowe operatorów telefonii komórkowej działających w Polsce (POLKOMTEL Osięciny ul. Stacja PKP, działka nr 507 wysokości wieży 50m; P4 o wysokości 53 m, na działce 588/1 w miejscowości Osięciny przy oczyszczalni ścieków; T-Mobile, Orange Polska na działce nr 606/3 w miejscowości Osięciny ulica Traugutta przy byłych PPHU Kółek Rolnych „Rolmech” ul. Traugutta 5, 88-22 Osięciny).
W ramach budowy infrastruktury umożliwiającej dostęp radiowy dla sieci WiMax wraz z dostępem radiowym do Internetu, w paśmie 3,6 - 3,8 GHz, na działce nr 109/6, 109/12 w miejscowość Wola Skarbkowa pobudowana została bazowa stacja nadawcza o wysokości wieży do 50 m.
Rozwinięta sieć telefoniczna, a w konsekwencji możliwości w zakresie porozumiewania się i szybkiej transmisji danych jest wyznacznikiem możliwości rozwoju gospodarczego gminy.
W ramach uzyskanych przez Polskę funduszy unijnych związanych z rozwojem infrastruktury społeczeństwa informacyjnego wybudowana została w województwie kujawsko – pomorskim szerokopasmowa sieć teleinformatyczna w celu zapewnienia powszechnego dostępu do szerokopasmowego Internetu jako bazy do realizacji warstwy aplikacji i usług: e-government, e-learning, e-health.
W każdym powiecie utworzony został węzeł dystrybucyjny, a w każdej gminie (w tym gminie Osięciny) punkt dostępowy.
Szerokopasmowa sieć informatyczna jest niezbędnym narzędziem kształtującym konkurencyjność i atrakcyjność poszczególnych gmin jak i całego województwa.

Infrastruktura społeczna

Ochrona zdrowia i opieka społeczna

W miejscowości Osięciny funkcjonuje Niepubliczny Zespół Opieki Zdrowotnej ”Zespół Lekarski s.c.” zapewniający obsługę mieszkańców w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej oraz usług stomatologicznych. We wsi gminnej funkcjonuje także podstawowy zespół ratownictwa medycznego będący jednostką podległą Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w Radziejowie. Możliwość zaopatrzenia w leki i preparaty medyczne zapewniają zlokalizowane na terenie gminy cztery apteki (Kujawska, Salus, Tara oraz Apteka Zdrowie i Uroda). W zakresie specjalistycznych usług medycznych, w tym lecznictwa szpitalnego mieszkańcy gminy korzystają głównie w Radziejowie i Włocławku, ale także w Toruniu i Bydgoszczy jak również poza granicami województwa kujawsko-pomorskiego.
We wsi gminnej Osięciny funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej realizujący zadania z zakresu pomocy społecznej.

Oświata i wychowanie

W gminie Osięciny edukację dzieci prowadzą szkoły: Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Pocierzynie, Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Kościelnej Wsi oraz Szkoła Podstawowa im. Mjr Henryka Sucharskiego (Osięciny, Traugutta 1). Sieć szkół jest korzystna i w pełni zaspakaja potrzeby gminy w tym zakresie.
Opiekę i zajęcia dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat zapewniają Przedszkole Komunalne w Osięcinach (ul. Traugutta 1), oddział przedszkolny przy Szkole Podstawowej w Kościelnej Wsi, punkt przedszkolny w Pocierzynie (przy niepublicznej szkole podstawowej) i Niepubliczne Przedszkole w Osięcinach.

Kultura

Głównym ośrodkiem w zakresie usług kultury jest wieś Osięciny, w której funkcjonuje Gminny Ośrodek Kultury. Prowadzi on zajęcia dla dzieci i młodzieży oraz dorosłych w zakresie kultury, sportu i folkloru. Przy Ośrodku działa Zespół Folklorystyczny "Kujawy Bachorne Stare", taneczno-śpiewający Zespół folklorystyczny „Kujawioki”.
W Borucinku funkcjonuje Koło Gospodyń Wiejskich przy którym działa zespół śpiewaczy „Borucinianki”, pielęgnujący tradycje folklorystyczne Kujaw, w Kościelnej Wsi funkcjonują dwa koła gospodyń wiejskich (w Konarach i w Pilichowie).
Dla wiejskich społeczności lokalnych bardzo ważne są świetlice wiejskie, które są miejscem spotkań oraz zajęć edukacyjnych i kulturalnych nie tylko dla dzieci i młodzieży. Świetlice funkcjonują we wsiach: Kościelna Wieś, Sęczkowo, Bełszewo, Powałkowice, Krotoszyn, Borucin, Borucinek, Konary, Osłonki, Zagajewice, Latkowo, Bartłomiejowice.
Dostęp do prasy i książek umożliwia mieszkańcom gminy Gminna Biblioteka Publiczna w Osięcinach. Biblioteki funkcjonują również w szkołach. Średnio wypożyczenia na jednego czytelnika wnoszą około 30 książek i jest to wartość wyższa niż w powiecie radziejowskim (23,4).

Sport i rekreacja

Infrastruktura sportowo-rekreacyjna, w tym boiska i place zabaw dla dzieci zlokalizowane są we wsi Osięciny oraz Bartłomiejowicach, Bełszewie, Borucinie, Jarantowicach, Kościelnej Wsi, Latkowie, Pilichowie, Pocierzynie, Zielińsku i Powałkowicach.

Zasoby środowiska przyrodniczego

Czynnikiem determinującym i kierunkującym działalność człowieka jest ilość oraz jakość zasobów środowiska. Podstawą gospodarowania tymi dobrami jest ich rozpoznanie oraz racjonalne nimi zarządzanie. Na obszarze historycznej Ziemi Kujawskiej, a więc także gminy Osięciny, od tysięcy lat silnie wykorzystywano zasoby środowiska przyrodniczego dla celów gospodarczych, a zwłaszcza dla prowadzenia działalności rolniczej. Obserwowana od kilkudziesięciu lat intensyfikacja tych procesów, odbija się coraz wyraźniej na stanie środowiska. Należy podkreślić, że obszar gminy nie stanowi samodzielnej i wyodrębnionej jednostki przyrodniczej, ale jest elementem całościowego systemu przyrodniczego. Elementy środowiska występujące na terenie gminy ściśle powiązane są z sąsiednimi obszarami.

Budowa geologiczna, geomorfologia, rzeźba terenu

Zgodnie z regionalizacją fizyczno-geograficzną Polski opracowaną przez Jerzego Kondrackiego, gmina Osięciny leży na obszarze prowincji Niziny Środkowoeuropejskiej, w obszarze Pojezierzy Południowobałtyckich. Schodząc na niższy stopień podziału, gmina mieści się we wschodniej części makroregionu Pojezierza Wielkopolskiego. W zdecydowanej większości przynależy ona do mezoregionu Równiny Inowrocławskiej o typowo rolniczym charakterze. Równina ta odróżnia się od otaczających terenów pojezierzy - jest ona prawie całkowicie pozbawiona jezior. Niewielki fragment gminy wchodzi w skład mezoregionu Pojezierze Kujawskie. Ten mezoregion cechuje urozmaicona rzeźba terenu z głęboko wciętymi rynnami lodowcowymi wypełnionymi jeziorami. Występują tu również wzgórza moren czołowych. Geomorfologicznie gmina Osięciny przynależy do Wysoczyzny Kujawskiej, podjednostki Równiny Kujawskiej.
Rzeźba powierzchni gminy została ukształtowana zwłaszcza w okresie glacjalnym, w czasie ostatniego zlodowacenia północnopolskiego. W krajobrazie dominują płaskie moreny denne. Pod względem hipsometrycznym średnia wysokość wynosi około 90-95 m n.p.m. z nielicznymi wzniesieniami dochodzącymi do 105 m n.p.m. Na obszarze wsi Konary znajduje się najniżej położony punkt gminy wynoszący 78,5 m n.p.m. Monotonną orografię terenu w niewielkim stopniu ożywiają mieszczące się w południowo-wschodniej części gminy (na obszarze Pojezierza Kujawskiego), niewielkie pagórki morenowe – kemy. Wysokości względne dochodzą tu do 20 m. W północnej części gminy uatrakcyjnieniem krajobrazu jest płytko wcięta dolina Kanału Bachorze. Kanał ten stanowi naturalną granicę administracyjną pomiędzy gminami Osięciny i Bądkowo. Jest on również regionalnym korytarzem ekologicznym łączącym system przyrodniczy doliny Wisły i Jeziora Gopło. W centralnej części gminy występują drobne zagłębienia po wytopiskach brył martwego lodu typu ,,oczka’’ oraz podmokłe zaklęsłości. Formy te skoncentrowane są głównie w pasie między Osięcinami a Szalonkami. Obszary tej części gminy zbudowane są przede wszystkim z utworów gliniastych. Ze względu na nieznaczne zróżnicowanie wysokościowe terenu, na obszarze gminy występują jedynie niewielkie nachylenia.
W podłożu geologicznym gminy (jak i całego powiatu radziejowskiego) występują utwory wału kujawsko-pomorskiego (tzw. antyklinorium kujawskie lub kujawsko-pomorskie). Osady te zostały wydźwignięte na przełomie ery mezozoicznej i kenozoiku. W późniejszych okresach nastąpiły spękania skał (głównie podczas alpejskich ruchów górotwórczych). W pęknięcia te wdarła się sól cechsztyńska, która utworzyła wysady solne (diapiry). W trzeciorzędzie wyższe partie wału uległy ścięciu. Przykryły je inne, młodsze osady.
W miocenie i w pliocenie nastąpiło zalanie terenu centralnej Polski (w tym też omawianej gminy), skutkiem czego było powstanie wielkiego zbiornika wodnego. Efektem tego zjawiska było wytworzenie się różnych osadów. Głównym z wykształconych wówczas surowców na terenie gminy Osięciny był węgiel brunatny. Przełom trzecio- i czwartorzędu przyniósł wyrównanie powierzchni obecnej gminy. Górną warstwę ziemi stanowią utwory czwartorzędowe, w tym zwłaszcza gliny i piaski zwałowe. W pradolinie Bachorzy oraz w lokalnych obniżeniach terenu występują natomiast najmłodsze utwory – holoceńskie. Są to głównie utwory pochodzenia organicznego i w mniejszej ilości – deluwialnego. Występują tutaj torfy, piaski i mułki rzeczne tworzące tzw. mady rzeczne. Rzeźba terenu oraz jego budowa geologiczna miały decydujący wpływ na wybitnie rolnicze zagospodarowanie gminy. Małe zróżnicowania wysokościowe wraz z występowaniem odpowiednio stabilnych podłoży, stanowią korzystne uwarunkowania dla rozwoju zabudowy.

Gleby

Gleby na obszarze gminy wykształciły się dzięki sprzyjającym uwarunkowaniom orograficznym i długotrwałemu oddziaływaniu wysokiego zwierciadła wód. Przy małym nachyleniu terenu oraz niewielkim drenażu naturalnym, w bezodpływowych równinach aaa☺☺zastoiskowych następowało nadmierne zwilgotnienie gleby. Podobne warunki panowały także na glinach o utrudnionym przesiąkaniu wód opadowych. W rezultacie w zastoiskach tych uformowały się czarne ziemie bagienne. Posiadały one podobne do czarnoziemów stepowych właściwości, dlatego też tereny te nazwano ,,Czarnymi Kujawami’’.
Czarne ziemie pokrywają przeważającą część terytorium gminy. Stosunkowo duże obszary pokrywają również gleby płowe związane genetycznie z podłożem gliniastym. Czarne ziemie oraz gleby płowe tworzą jedne z najbardziej wartościowych dla rolnictwa kompleksów o najwyższych klasach bonitacyjnych (klasy I-IVb). Są one zasobne zarówno w próchnicę jak i różne składniki mineralne. Miąższość warstwy próchnicznej dochodzi do 50-80 cm. Charakteryzują się bardzo dobrą żyznością oraz urodzajnością. Najwartościowsze gleby zajmują 81% obszaru gminy. Ze względu na występowanie na Kujawach najniższych w kraju opadów atmosferycznych (około 450 – 500 mm rok), które nie zaspokajają potrzeb wodnych roślin, nie można w pełni wykorzystać urodzajności pierwotnej gleb. W obniżeniach terenu obszarom podmokłym towarzyszą torfy, namuły oraz mady rzeczne. Obszary te w gminie Osięciny zajmują 2,6% powierzchni (szerzej w podrozdziale o wodach).
Najlepsze gleby – I-IIIb klasy bonitacyjnej, zajmują blisko 49% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Natomiast najsłabsze – klasy V-VI – stanowią ponad 11% ogólnej powierzchni użytków rolnych.
Na obszarze gminy znajdują się prawie wszystkie kompleksy rolniczej przydatności gleb. Choć przeważają kompleksy pszenne bardzo dobre i żytnie bardzo dobre, obszar ten daje się podzielić na dwie wyraźne części:
- północna i centralna część gminy, na obszarze której występują najbardziej przydatne dla rolnictwa gleby kompleksów 1-4; najczęściej spotykane są tu bardzo żyzne i wysoce urodzajne czarne ziemie oraz gleby brunatne; gleby te klasyfikuje się do I-III klasy bonitacyjnej;
- południowa część gminy wraz z pasem równoleżnikowym na linii Krotoszyn – Borucinek charakteryzująca się występowaniem głównie słabszych gleb; gleby te odpowiadają kompleksom 5-9 i 14; są to gleby IV-VI klasy bonitacyjnej; wytworzyły się z piasków lekkich.
W obniżeniach terenu występujących w gminie spotykane są gleby pochodzenia organicznego – mułowo-mineralne, a w dnach dolinnych – gleby murszowo-mineralne (np. w dolinie Kanału Bachorze).
W gminie dominują uprawy o mniejszych wymaganiach glebowo-wodnych. Do tego rodzaju upraw zalicza się: ziemniaki, kukurydzę, żyto, pszenżyto oraz mieszanki zbożowe. Innym, dotychczas niestosowanym na terenie gminy, rozwiązaniem jest uprawa wierzby energetycznej. Roślina ta uprawiana może być na glebach o mniejszej żyzności, a także na terenach o większych nachyleniach terenu, nieużytkach, łąkach. Z uwagi na wykorzystywanie roślin także jako paszy dla zwierząt gospodarskich, rodzaj prowadzonej hodowli jest ważnym czynnikiem wpływającym na rodzaj upraw. W gminie Osięciny przeważa tucz trzody chlewnej, hodowla bydła i drobiu.
W gminie Osięciny wyróżnia się 8 typów i podtypów gleb:
1. gleby pseudobielicowe,
2. gleby brunatne właściwe,
3. gleby brunatne wyługowane,
4. czarne ziemie właściwe,
5. czarne ziemie zdegradowane i szare ziemie,
6. gleby mułowe – torfowe i tofrowo-mułowe,
7. gleby torfowe i murszowo-torfowe,
8. gleby murszowo- mineralne i murszaste.

Warunki hydrologiczne (wody powierzchniowe, wody podziemne)

Sieć hydrograficzna gminy jest bardzo słabo rozwinięta i silnie przekształcona ze względu na skanalizowanie oraz zmeliorowanie gruntów. Teren gminy jest obszarem wododziałowym znajdującym się w obszarach zlewni trzech rzek: Odry, Wisły oraz Górnej Noteci. Obszar gminy odwadniają dwa kanały:
- Kanał Głuszyński odwadnia południową i centralną część gminy. Do kanału wody z obszaru gminy transportowane są rowami, następnie wpadają one do Jeziora Głuszyńskiego.
- Kanał Bachorze odwadnia północno-zachodnie tereny gminy, odprowadzając wody do rzeki Noteć. Kanał w tym wypadku leży w zlewni III rzędu. Północno-wschodnia część obszaru gminy również jest odwadniana przez Kanał Bachorze i znajduje się w zlewni II rzędu rzeki Zgłowiączki (lewostronny dopływ Wisły). Kanał ten łączy, poprzez rzekę Zgłowiączkę, Wisłę z Jeziorem Gopło. Kanał Bachorze płynie w pradolinie Wisły. Tędy odpływały wody Wisły ku zachodowi w fazie poprzedzającej powstanie pradoliny Noteci. Jeszcze do XV wieku kanał wykorzystywany był jako droga żeglowna. Obecnie pełni on funkcje melioracyjne. Na wysokości Nowego Młyna (na północ od Brześcia Kujawskiego) wody Kanału Bachorze wpadają do rzeki Zgłowiączki. Średni przepływ przy ujściu kanału jest niewielki i wynosi 0,15 m3/sek. Lustro wody w kanale znajduje się na wysokości 81,6-82,6 m n.p.m. Z północy i z południa do Kanału Bachorze uchodzi szereg cieków wodnych (bez nazw). Mają one niewielkie przepływy, a okresach suchszych całkowicie wysychają. Potencjalnie kanał jest silnie narażony na zanieczyszczenia z terenów rolniczych.
Na terenie gminy poza zbiornikami w Samszycach, Bartłomiejowicach, Nagórkach i Borucinie (stawy rybne) praktycznie nie występują większe zbiorniki wód otwartych. Rzadko spotykane są stawy oraz niewielkie oczka wodne występujące między innymi koło niektórych dawnych parków dworskich. Obecnie coraz częściej koło zabudowań wiejskich pojawiają się stawy przeznaczone do retencjonowania wody, którą później wykorzystuje się do nawadniania upraw. Łączna powierzchnia gruntów pod wodami powierzchniowymi wynosi w gminie jedynie 30 ha, w związku z tym wskaźnik jeziorności jest bardzo niski i wynosi zaledwie 0,24% obszaru gminy. Niewielkie zbiorniki wodne znajdujące się na terenie gminy ulegają szybkiemu zarastaniu roślinnością wodną. Do ich szybszego osuszania przyczynia się także system odwadniających rowów melioracyjnych. Deficyt opadów występujący na terenie gminy jest przyczyną jednego z najniższych w kraju odpływów (0-2 l/sek/km2).
Znacznie lepiej od naturalnych cieków wodnych, rozwinięta jest sztuczna sieć w postaci rowów melioracyjnych. Pełnią one funkcję odwadniającą, co niekorzystnie wpływa na inne komponenty środowiska w obszarze gminy.
Zaledwie 2,6% powierzchni gminy (325 ha) stanowią obszary podmokłe. Występują one w postaci łąk, kompleksów łąkowo-bagiennych oraz drobnych mokradeł. Pierwszy z występujących na terenie gminy kompleksów podmokłych związany jest z doliną Kanału Bachorze. Kolejny taki obszar tworzy ciąg różnopowierzchniowych zagłębień terenu silnie nawodnionych, położonych w okolicach Woli Skarbkowej, Pułkownikowa oraz Nagórek. Natomiast trzeci tego typu obszar mieści się w południowej części gminy, we wsiach: Borucin, Powałkowice i Samszyce. Obszary podmokłe regulują stosunki wodne poprzez zapewnienie większej ich stabilności. Bardzo korzystnie oddziałują na pobliską roślinność. Na terenach rolnych sąsiadujących z obszarami podmokłymi nawet w okresach nasilonej suszy glebowej, utrzymują się zadowalające warunki wegetacyjne. Tereny podmokłe są również swoistymi filtrami, które oczyszczają wodę opadową infiltrującą w głąb ziemi. Ze względu na niewielkie powierzchnie obszarów podmokłych w gminie Osięciny, ich oddziaływanie jest ograniczone do małych powierzchni.
Wody podziemne występują na obszarze gminy na kilku poziomach wodonośnych. Pierwszy z nich tworzą wody gruntowe wierzchówkowe, które spotykane są na głębokości 2-4 m p.p.t. Cechą wód tego piętra są znaczne wahania zwierciadła oraz okresowe zanikanie. Płytkie zaleganie tych wód powoduje, że po dużych opadach lub roztopach powstają okresowe mokradła na powierzchni terenu. Zasobność innych poziomów wodonośnych jest duża, rzędu 293 m3/h. Poziomy te związane są z podłożem czwartorzędowym. Zwierciadło wód podziemnych jest zwykle napięte.
Najczęściej są to wody twarde lub średnio twarde, często posiadają zbyt dużą zawartość żelaza i manganu. Zasoby te pozwalają na całkowite zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych ludności gminnej i zachowanie rezerwy wynoszącej 130 m3/h. Głównym źródłem zasilania dla wód podziemnych są opady atmosferyczne infiltrujące w głąb ziemi. Jeszcze do niedawna woda do celów gospodarczych czerpana była ze studni. Poziom zalegania lustra wody w studniach jest zmienny i waha się najczęściej od 1 do 4 m poniżej powierzchni terenu.
Na terenie gminy, zwłaszcza w ostatnich latach, bardzo intensywnie budowane są studnie głębinowe. Obecnie wydano pozwolenia na budowę około 50 studni, z czego ponad połowa jest już zrealizowana.
Środkowa i północno-zachodnia część gminy Osięciny mieści się w obszarze występowania tzw. Głównego Zbiornika Wód Podziemnych o nr 144 – Dolina Kopalna Wielkopolska. Jest to zbiornik czwartorzędowy typu porowego wymagający ustanowienia zasad szczególnej ochrony. Średnia głębokość zbiornika wynosi 60 m, a całkowita powierzchnia: 4122 km2. Szacowane zasoby dyspozycyjne tego zbiornika wynoszą 480 tys. m3/dobę. Obecnie gmina jest całkowicie zwodociągowana. Ujęcia wód znajdują się w 3 lokalizacjach: Kościelnej Wsi - Włodzimierce, Osięcinach i Latkowie. Wody pobiera się z czwartorzędowego piętra wodonośnego. Dla studni głębinowych nie zostały wyznaczone strefy ochrony pośredniej, które mają duże znaczenie w ochronie tych wód. Należy jednak podkreślić, że nie występują konflikty zagrażające czystości wód w sąsiedztwie tych studni. Sprzyjającym dla utrzymania czystości tych wód jest także fakt, że studnie czerpią wody podziemne z dobrze izolowanych poziomów wodonośnych.
Wody w studniach głębinowych w gminie Osięciny odpowiadają normom III klasy (niskiej), występuje tu podwyższone stężenie żelaza i wodorowęglanów. Należy jednak podkreślić, że wody podziemne w całym powiecie w większości nadają się do wykorzystania do celów gospodarczych oraz – po uzdatnieniu (usunięciu naturalnych pierwiastków) – do celów konsumpcyjnych.
W obniżeniach terenu występują nieliczne oczka wodne i mokradła, są to charakterystyczne miejsca występowania torfów.
Istotnym źródłem zagrożenia dla wód powierzchniowych i podziemnych gminy Osięciny są zanieczyszczenia obszarowe z terenów intensywnego rolnictwa. W wyniku zachodzących przemian w rolnictwie, prowadzących do wzrostu intensywności i koncentracji produkcji rolnej może nastąpić wzrost zanieczyszczeń obszarowych z terenów rolniczych. Spowodować to może przyspieszenie eutrofizacji wód powierzchniowych.
Na terenie gminy Osięciny brak jest podmiotów produkujących ścieki technologiczne na dużą skalę, w związku z tym na jakość zasobów wodnych główny wpływ ma niewłaściwy sposób odprowadzania ścieków sanitarnych oraz zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego.

Klimat

Zgodnie z podziałem Polski na regiony klimatyczne Alojzego Wosia (1993), gmina Osięciny mieści się w jednym z najmniejszych regionów klimatycznych - Chełmińsko-Toruńskim. Spośród innych regionów wyróżnia się on nieco większą częstotliwością występowania dni z bardzo ciepłą pogodą i z dużym zachmurzeniem. Średnio w ciągu roku występuje tu ponad 16 dni z tego typu pogodą. Również częściej występują tu dni z przymrozkami bardzo chłodne, z dużym zachmurzeniem i bez opadów.
Według podziału W. Okołowicza gmina należy do obszaru nizin - subregionu środkowopolskiego Na obszarze gminy występuje typowy dla Polski klimat przejściowy. Za zmienną pogodę tego terenu odpowiadają wilgotne masy powietrza oceanicznego napływające z zachodu oraz suchego powietrza kontynentalnego ze wschodu.
Zgodnie z podziałem na strefy rolniczo-klimatyczne dokonanym przez Romualda Gumińskiego, obszar gminy Osięciny należy do dzielnicy środkowej. Cechą charakterystyczną tej jednostki jest występowanie najniższych w Polsce opadów atmosferycznych. Ich roczna suma mieści się w przedziale 450 – 500 mm. W okresie wegetacyjnym opad w wysokości 340-360 mm jest zdecydowanie za niski w stosunku do potrzeb wodnych roślin. Niedobór wody opadowej w tym okresie wynosi ok. 150-200 mm. Dodatkowo w ciągu ostatnich 60 lat odnotowuje się wzrost częstotliwości występowania zjawiska suszy. Zauważalna jest także zmiana struktury opadów. Coraz częściej występują bardziej gwałtowne opady krótkotrwałe, które nie są w stanie natychmiast wchłonąć w glebę. Zanikają natomiast opady poniżej 1 mm/dobę.
W ciągu roku występuje tu 30-50 dni mroźnych oraz 100-110 dni z przymrozkami. Od 30 do 60 dni wynosi czas trwania pokrywy śnieżnej. Okres wegetacyjny roślin wynosi 210 – 220 dni. Średnia roczna temperatura kształtuje się w okolicach 8,5 stopnia (z wielolecia 1981-2010), przy czym maksymalna średnia temperatura występuje w lipcu (17,5 st. C), a minimalna średnia temperatura w lutym (-3,1 st. C). Jedną z negatywnych zmian klimatu jest systematyczny wzrost temperatury powietrza (najwyraźniej obserwowany od 1989 r.). Wiąże się z tym wzrost liczby dni upalnych (tzw. fala upałów, czyli co najmniej 3 dni z maksymalną dobową temperaturą powietrza równą lub większą 30 stopni). Natomiast zmniejsza się częstotliwość występowania dni mroźnych (maksymalna temperatura dobowa równa lub niższa niż 0 st. C) oraz dni bardzo mroźnych (temperatura maksymalna równa lub niższa od -10 st. C). Bardzo niebezpiecznym zjawiskiem dla uprawy roślinnej jest występowanie przymrozków w okresie wegetacyjnym (zwłaszcza w maju). Miesiącem o najniższej wilgotności jest maj (ok. 50-70% wilgotności). Natomiast najwyższa wilgotność rzędu 85-90% występuje w grudniu-listopadzie. Średnio w roku 34 dni są pogodne (gdy średnie dobowe zachmurzenie jest mniejsze od 2), a 113 dni jest pochmurnych (średnie dobowe zachmurzenie większe od 8). Usłonecznieniem określany jest czas bezpośredniego dopływu promieniowania słonecznego do powierzchni Ziemi. Na jego wielkość wpływa długość dnia oraz zachmurzenie ogólne nieba. Średnie dzienne nasłonecznienie waha się od 0,8 godz. w grudniu do 7,4 godz. w czerwcu. W skali roku średnie dzienne nasłonecznienie wynosi 4,1 godz. Dominują wiatry z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego. Ze względu na mało zróżnicowaną orografię terenu oraz brak naturalnych przeszkód w postaci np. lasów, na terenie gminy dochodzi często do swobodnego przemieszczania się mas powietrza. Silne wiatry odnotowywane są zwłaszcza w okresie wiosennym. Na mapie zasobów wiatru prof. H. Lorenc, gmina Osięciny mieści się w II z V stref. W strefie tej średnioroczna prędkość wiatru wynosi 4-6 m/s (średnia dla województwa 3,1 m/s). W związku z powyższym na terenie gminy, podobnie jak i na terenie całego województwa, występują korzystne warunki dla rozwoju energetyki wiatrowej. Taką informację potwierdzają także dane z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Jedynie przy dolinie Kanału Bachorze występuje specyficzny mikroklimat wyróżniający się zwiększoną wilgotnością oraz wyraźną inwersyjnością. Zmieniający się klimat jest przyczyną występowania groźnych zjawisk pogodowych, a w szczególności suszy, wiatrów huraganowych oraz gradu.
Rzeźba terenu, powierzchnie leśne, a także kompleksy podmokłości powodują lokalne zróżnicowanie topoklimatyczne gminy.

Flora

Zgodnie z regionalizacją geobotaniczną J. M. Matuszkiewicza, gmina Osięciny mieści się w obrębie podprowincji Środkowoeuropejskiej Właściwej, Działu Brandenbursko-Wielkopolskiego, Krainy Kujawskiej, okręgu Czarnych Kujaw. Południowo-wschodnie fragmenty gminy należą do podokręgu Lubranieckiego, zaś północno-zachodnie do jednostki Inowrocławsko-Radziejowskiej. Według innej regionalizacji, przyrodniczo-leśnej (R. Zielony i A. Kliczkowska), obszar gminy znajduje się w Krainie III (Wielkopolsko-Pomorskiej), dzielnicy Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej, mezoregionie Pojezierza Wielkopolskiego. W mezoregionie tym dominują krajobrazy grądowe. Lesistość tej jednostki jest mała (16%), a lasy występują w postaci kompleksów o niewielkich powierzchniach.
Szata roślinna terenu gminy jest uboga. Głównym czynnikiem kształtującym obecny stan roślinności gminy jest rolnictwo. Zasoby środowiska Kujaw od najdawniejszych czasów były intensywnie wykorzystywane na potrzeby gospodarki rolnej. Ostatnie pięćset lat dość silnego rozwoju rolnictwa, spowodowało zlikwidowanie znacznych połaci lasów. Pojawiły się natomiast i znacznie rozprzestrzeniły gatunki synantropijne. Szczególnie niepożądane są zbiorowiska chwastów w uprawach roślinnych, tj. skrzyp polny, gorczyca polna, mak polny, wilczomlecz, jasnota, przetacznik, wiosnówka, rzodkiewnik. Na florę wpłynęły również szeroko przeprowadzone prace melioracyjne, w wyniku których zwierciadło wody uległo znacznemu obniżeniu. Wraz ze znikającymi zbiornikami wodnymi, zubożała również związana z tymi środowiskami roślinność szuwarowo-łąkowa i wodna. Przy mokradłach stałych rosną pałki wodne, trzciny, sitowie, turzyce oraz mchy brunatne.
W niżej położonych fragmentach obniżeń wysoczyznowych oraz w sąsiedztwie Kanału Bachorze występują liczne gatunki krzewów, z których przeważają: leszczyna, kruszyna i jarzębina.
Cenne okazy florystyczne związane są także z pozostałościami dawnych parków dworskich. Spotykane są tam m.in. cisy, buki czerwonolistne, bożodrzewy gruczołkowate, lipy, robinie, kasztanowce, glediczie trójcierniowe, jesiony, klony, dęby, buki, świerki czy modrzewie. Podobne funkcje spełnia zieleń towarzysząca i ochronna występująca w sąsiedztwie różnych obiektów (m.in. kościołów, cmentarzy, szkół).
Przy niskim udziale lasów (5,2%) w ogólnej powierzchni gminy, znaczną rolę ogrywają także zadrzewienia śródpolne i przydrożne stanowiące enklawy przyrodnicze. Na uwagę zasługuje również roślinność przydomowa, towarzysząca głównie zabudowie zagrodowej. Zadrzewienia te są najczęściej niewielkimi zespołami zieleni rozmieszczonymi na terenie całej gminy. Wzdłuż dróg lokalnych i polnych oraz rowów występują ciągi szpalerowe, kępy drzew i krzewów. Zadrzewienia takie pełnią funkcje przyrodnicze i ochronne. Stanowią ostoję dla drobnej fauny podnoszą walory estetyczno-krajobrazowe, wpływają także na lokalny mikroklimat oraz regulują stosunki wodne. Enklawy zieleni ograniczają negatywne zjawiska związane z procesami erozji eolicznej i wodnej na niezalesionych terenach uprawowych. Wśród gatunków tu występujących spotykane są m.in. topole, wierzby, lipy, klony, grusze, jesiony, olchy czarne, kruszyny pospolite czy kaliny koralowe. Obecnie obserwowane są niekorzystne tendencje likwidowania zwłaszcza zadrzewień śródpolnych oraz miedz. Przyczynia się to do pogarszania stosunków wodnych terenów rolniczych. Nawet niewielkie enklawy zieleni stanowią ostoję dla zwierząt oraz spełniają funkcję gleboochroną i wiatrochronną.
Do terenów zielonych należą również sady i ogrody. Powierzchnia sadów w gminie jest niewielka (92 ha) i dotyczy jedynie bezpośredniego sąsiedztwa zabudowy. Są to z reguły kilkunastoarowe obiekty o charakterze przyzagrodowym. Pomimo, że sady są obiektami typowo antropogenicznymi, wykorzystywanymi dla produkcji, to jednak stanowią istotny element regulacyjny środowiska. Dotyczy to zwłaszcza ich funkcji glebochronnej i wiatrochronnej. Sady stanowią także miejsca czasowego pobytu i żerowania drobnej fauny, a zwłaszcza ptaków.
Na szczególną uwagę zasługują tereny zieleni urządzonej. Powstają one w związku z dążeniem społeczności lokalnej do poprawienia naruszonej równowagi biologicznej w środowisku. Należą do nich parki wiejskie, zieleń cmentarzy a także zieleń przy obiektach sportowych, szkołach, kościołach oraz ogrody towarzyszące zabudowie mieszkaniowej - tworzy ona dla tych obiektów tło przyrodniczo-krajobrazowe. Niewielkie areały zajmują również łąki i pastwiska (2,6%).
Bardzo ważną rolę spełnia drugi składnik omawianych kompleksów jakim są tereny bagienne. Tworzą je przede wszystkim silnie nawodnione torfowiska. Są one naturalnymi i potężnymi zbiornikami retencyjnymi wody, wpływającymi hamująco, a zarazem regulująco na odpływ wód powierzchniowych ze zlewni oraz wód podziemnych znajdujących się w sąsiedztwie torfowiska (bagna).
Inną ważną rolą, jaką pełnią torfowiska, jest ich rola sanitarna. Torfowiska pełnią doniosłą rolę jako magazyny ogromnej ilości materii organicznej. Torf jest znakomitym filtrem, który przeciwdziała skutkom stosowania chemicznych środków ochrony roślin, oczyszcza ścieki przemysłowe itp. Kompleksy łąkowo – bagienne stanowią również ostoję dla wielu gatunków zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza licznej fauny wodnej (głównie płazy), odgrywającej ważną funkcję w łańcuchu pokarmowym i stanowiącej pożywienie dla takich zwierząt jak ptaki i drobne ssaki.
Cennymi enklawami środowiskowymi o charakterze zbliżonym do naturalnego są również nielicznie występujące w gminie użytki ekologiczne (zob. rozdział o ochronie przyrody).
Ważnym elementem systemu przyrodniczego gminy jest Kanał Bachorze będący korytarzem ekologicznym o znaczeniu regionalnym.
Należy mieć także na uwadze ogólną wielkość powierzchni terenów biologicznie czynnych. Tereny te porośnięte są trwałą szatą roślinną, bez względu na jej rodzaj i miejsce występowania. Wpływają na regulację stosunków wodnych i mikroklimat. Ograniczają także zjawisko erozji wietrznej.

Fauna

W związku z dominującym w gminie rolnictwem, faunę tego obszaru reprezentują zwłaszcza gatunki związane z biocenozami polnymi. Spośród ssaków najczęściej można tu spotkać sarny i zające. Oprócz nich pojawiają się również lisy, kuny, jelenie, jeże czy tchórze. Z grupy płazów na terenie gminy spotykane są traszki zwyczajne, ropuchy szare i zielone, rzekotki drzewne, a także żaby: wodna, jeziorowa, śmieszka czy moczarowa. Gatunki te związane są ze środowiskiem wodnym i łąkowym. Obszary polne zajmują gatunki ptaków takie jak: skowronek, ortolan, potrzeszcz, pliszka żółta, rokitniczka, potrzos i łozówka. Często spotykane są także kuropatwy i przepiórki. Obrzeża terenów podmokłych porośnięte wierzbą, grabem i brzozą tworzą dobre warunki do gniazdowania myszołowa, grzywacza i dzięcioła. W trzcinowiskach spotykane są natomiast bąki i czaple. Z kolei pustułki, kobuzy, myszołowy i sowy znalazły dobre warunki gnieżdżenia w zadrzewieniach topolowo-wierzbowych. Na terenach leśnych spotkać można kruki, gołębiarze, dzięcioły, gile i paszkoty. Wzdłuż korytarza ekologicznego o znaczeniu regionalnym – Kanału Bachorze, spotykanych jest wiele gatunków nietoperzy oraz ptaków. W związku z obecnie częstym negatywnym zjawiskiem likwidowania miedz między polami, zniszczeniu ulegają również siedliska bytowania drobnych zwierząt.